Delikanlı Toplumcu Hürol Taşdelen, Victor Jara şiiri Çekçe 'ye çevrilmiş...
BEN VİCTOR JARA
artık sustum
ilkbahar geceleri olamaz artık
kuşlarım vuruldu
it leşleri yürüdü
kilitler kırıldı korkudan
göğsüme girildi
artık sustum
gül göndermeyin şarkıma
gitarım kırıldı
büyük bir iştahla yılan
zehirledi havayı
diş izleri kaldı yağmurda
ben victor jara
artık susturuldum
çığlık çiziyorum duvarlara
Akademik yazıların, kitapların yayınlandığı Academia.edu sitesinde ben de kitap ve makalelerimi yayınlıyorum. Academia.edu sitesinde okunurluğum, dünya çapında ilk binde beş. Sitede bir yazı ararken bir yazı içinde adıma denk geldim. Merakla yazıyı okuyunca, edebi eserleri Türkçe 'den Çekceye çevrilip, Çekya 'da yayınlanmış yazar ve şairlerin listesini gördüm.
Söz konusu akademik makale, Translations from Turkish in Czech Republic, 1990-2010, Türkolog Petr Kucera tarafından yazılmış. Petr Kucera, Johannes Gutenber Mainz Üniversitesinde öğretim üyesi olarak görev yapan, Çek vatandaşı Türkolog. Petr Kocera 'ya hangi şiirimin ve nerede yayınlandığını sorunca aldığım yanıt:
Araştırmalarımı sürdürdüm, Novalty Orient (Yeni Doğu) dergisine gönderdiğim e-postaya ertesi gün Barbora Smolková 'dan yanıt ve istediğim taranmış kopyalar geldi. İlgisine ve ciddiyetine teşekkür ederim.
Victor Jara
Víctor Jara Santiago'nun Lonquén köyünde doğmuştur. Ebeveynleri çiftçidir. (...)
Jara, bu zaman zarfında Şili siyaseti ile ilgilenmeye başlar. 1966 yılında ilk albümü çıkar. Takip eden yıllarda tiyatroda yönetmen olarak çalışır, ancak şarkılarına ve politik işlerine gitgide daha fazla zaman adar. 1970 yılında tiyatroyu terk eder ve tamamen müziğe yoğunlaşır. Jara'nın şarkıları fakir-zengin bir arada yaşayan bir toplumda, sıradan insanlara yaşamlarını ve problemlerini gösterir. Vatanına olan büyük sevgisi sebebiyle, birçok şarkısı haksızlıklara ve politik skandallara saldırır. Víctor Jara Güney Amerika'da „Nueva canción“ (yeni şarkı) akımının en önemli temsilcilerinden biri olarak kabul edilir. Bu Güney Amerika'da birçok sanatçı ve aydının katıldığı, devrimci bir harekettir. Víctor Jara'nın politik fikirleri, parçalarında önemli bir yer tutar. Birçok protest şarkıcı gibi komünist ve partisinde sanatçı bölümünün yöneticisidir.
Víctor Jara, diğer şarkıcılarla birlikte Salvador Allende ve sol partilerini birleştiği bir hareket olan Unidad Popular yararına birçok konser verir. 11 Eylül 1973'de Augusto Pinochet'nin gerçekleştirdiği darbe sırasında, Víctor Jara "Teknik Üniversite"deki işi başında tutuklanır ve birçok yoldaşı gibi Şili Ulusal Stadyumu'nda işkence görür. Bir daha gitar çalamaması için elleri kırılır. Hatta bu korkunç işkenceler sırasında bile Jara, Unidad Popular'ın şarkısını söylemeye çalışmaktadır (Venceremos) . Nihayetinde vahşice dövülen Jara, bir makinalı tüfekle öldürülür ve cesedi Santiago Mezarlığı yakınında bulunur. Fakat Karısı yine de onu onurlu bir şekilde defnetme imkânını bulur. Akabinde Şili'yi terk eden karısı 1994'te onuruna "Fundación Víctor Jara"yı kurar.
Şili'deki Pravda muhabiri Vladimir Çernisev, Jara'nın son anlarını şöyle anlatıyor:
"Víctor Jara dudaklarında şarkıyla öldü. Onu yanından hiç ayırmadığı yoldaşı, gitarıyla birlikte stadyuma getirdiler. Ve şarkı söylemeye başladı. Öbür tutuklular, gardiyanların ateş açma tehdidine rağmen melodiye eşlik etmeye başladılar. Sonra bir subayın emri ile askerler Víctor'un ellerini kırdılar. Artık gitar çalmıyordu, ama zayıf bir sesle şarkı söylemeyi sürdürdü. Bir dipçikle kafasını parçaladılar ve diğer tutuklulara ibret olsun diye ellerini kesip tribünlerin önüne astılar." - Vladimir Çernisev
Víctor Jara'nın yaşamı, parçaları ile güçlü bir şekilde insanlara seslenen entelektüel bir şarkıcıyı işaret etmiştir. Bu yüzden şarkıları gücünün sertifikası haline gelmiştir. Eylül 2003'te öldürülmesinin 30. yıldönümünde öldürüldüğü Şili Ulusal Stadyumu'nun ismi Estadio Víctor Jara olarak değiştirilmiştir.
9 Aralık 2004'te ölümünden 31 yıl sonra yargıç Juan Carlos Urrutia emekli subay Mario Manríquez Bravo hakkında dava açar. Bravo, Jara öldürüldüğü sırada Estadio Nacional'de en üst rütbedeki subay olup stadyumun denetimi onun sorumluluğunda olduğundan ölümlerden de o sorumlu tutulmaktadır. 2012 sonu ve 2012'de tutuklanan 8 eski asker ve emri veren askeri savcı hapse mahkum oldu. En son, Eylül 2014'te 3 eski subay daha mahkum edildi.
Yazının tamamı:
